Czy Poznań jak Katowice powinien wyburzać modernizm?

Pod hasłem "Źle Urodzone" kryją się fotografie i teksty na temat polskiego powojennego modernizmu. Od najbliższej soboty w Wyższej Szkole Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa przy ul. Kutrzeby będzie można oglądać wystawę zdjęć Filipa Springera, poświęconą poznańskiej modernie.

Michał Wybieralski: Dlaczego nazywasz Okrąglak, Alfę i Arsenał "źle urodzonymi"?

Filip Springer: Projekt "Źle Urodzone" to mój głęboki sprzeciw wobec powszechnej niechęci do modernizmu. Ona wynika z tego, że te budynki powstały w PRL. Przez ten historyczny kontekst nie docenia się dobrej architektury. Choć prawdą jest też, że modernizm często wchodził "z butami" w tkankę miejską. Czasem się to udawało bardzo dobrze, choćby w przypadku Okrąglaka. Ale nieopodal mamy mniej udane połączenie modernizmu z okoliczną architekturą, czyli Alfę.

Myślisz, że inaczej patrzylibyśmy na te budynki, gdyby powstały po 1989 r.?

- Po 89 r. już nie było modernizmu, więc wtedy te budynki byłyby anachroniczne. To był idealny styl do budowania po wojnie, bo jest prosty i tani. Na nasz odbiór modernizmu wpływ ma też jego kontynuacja, czyli nieszczęsny postmodernizm.

Co cię zachwyca w powojennym modernizmie?

- To, że pomimo prostoty udało się stworzyć fantastyczne realizacje. Mam na myśli m.in. Okrąglak, Collegium Novum czy dworzec kolejowy w Katowicach. Powojenny modernizm to też ciekawe poszukiwania. We Wrocławiu stoi "Mezonetowiec". Z zewnątrz budynek wygląda fatalnie, jest pomalowany na kilka kolorów. Ale jeśli zajrzymy do wewnątrz, okaże się, że to pierwszy w PRL blok, w którym są dwupoziomowe mieszkania. Irytuje mnie, że zeszpeciliśmy wiele modernistycznych realizacji. Świetnym przykładem jest poznański Dom Książki, z ciekawą elewacją, a w całości przesłonięty reklamami. Większość powojennych modernistycznych budynków, by przywrócić im świetność, wystarczy umyć i zedrzeć z nich reklamy.

Te budowle są często niefunkcjonalne. Alfa nie spełni wymogów współczesnego biurowca, a Okrąglak domu towarowego. Warto w nie inwestować pieniądze? Może lepiej po prostu wyburzyć i postawić budynki odpowiadające naszym czasom?

- Projektant Okrąglaka Marek Leykam był genialnym architektem, ale też popełniał błędy. Okrąglak nie sprawdził się jako centrum handlowe m.in. dlatego, że towary trzeba było wystawiać pod światło, źle rozwiązane były ewakuacyjne klatki schodowe. Ale na tym polega ewolucja, że zamiast burzyć budynki, jak - ku przerażeniu miłośników architektury - robią Katowice z dworcem, potrafimy dostosowywać dawne budowle do współczesnych potrzeb. Myślę, że Okrąglak idealnie sprawdzi się jako biurowiec.

Trwa konkurs na przebudowę Arsenału. Zwyciężyć może praca zakładająca unowocześnienie istniejącego budynku albo jego zburzenie i zbudowanie czegoś zupełnie nowego. Wyobrażasz sobie Stary Rynek bez Arsenału?

- Znając poznańskie zachowawcze podejście do architektury, trochę się obawiam zwycięskiej koncepcji. Dziś Arsenał nie wygląda najlepiej, ale zdolny architekt w ramach przebudowy może wyeksponować jego bryłę, nadać jej blask. Ta przebudowa może sprawić, że Arsenał stanie się ikoną współczesnej architektury w Poznaniu. Bo takich ikon poza Starym Browarem nie mamy. Młodzi ludzie walczyli o uratowanie warszawskiej Rotundy, co się na razie udało, i o zachowanie dworca w Katowicach, gdzie ponieśli porażkę. Tworzą duży szum wokół modernizmu. To zamieszanie może pomóc, gdyby pojawiła się koncepcja zburzenia Arsenału. Jestem przekonany, że w takim wypadku zawiąże się grupa jego obrońców. I raczej nie spotka się z radykalnymi zwolennikami wyburzenia, ale z powszechną obojętnością.

Źródło: Gazeta Wyborcza Poznań